‘Als u er niets aan laat doen dan hebt u nog ongeveer tien jaar te leven,’ zei een specialist tegen een vriend van mij, ‘volgens de statistieken.’
‘Ik denk dat ik er dan wel wat aan laat doen. Maar dokter, we gaan wel allemaal ’n keer dood. Met of zonder statistieken.’
Er is geen bestaan meer mogelijk zonder statistieken, algoritmes en andere cijfertjes, lijkt het. Algoritmes die in de aanloop naar de verkiezingen op basis van allerlei gegevens mijn politieke voorkeur voorspellen. Peilingen en daaruit voortvloeiende voorspellingen. Algoritmes die op basis van onder meer etniciteit voor de Belastingdienst bepalen wie een ‘fraudeur’ is. Algoritmes die beoordelen of de betalingen met mijn creditcard passen binnen mijn specifieke uitgavenpatroon.
Wat weten ‘ze’ allemaal niet van mij?! Of moet ik zeggen ‘hij’ of ‘zij’? De algoritmes lijken langzaamaan onzichtbare, stille spelers te worden in onze omgang met elkaar en bepalen wellicht zelfs mijn toekomst! Hoe vrij ben ik nog? Ben ik opgesloten in een web van algoritmes en statistieken?
Ik zal er mee moeten leren leven, denk ik. Het algoritme-web is te onzichtbaar om het te kunnen aanpakken, laat staan om het te verslaan. Terwijl ik dit aan het schrijven ben komt er een mail binnen van den Franse vriend: ‘Cijfers en getallen zijn kwetsbare wezens. Als ze gemarteld worden, zeggen ze alles wat je wilt dat ze zeggen.’ Het is een citaat van de – in Frankrijk – bekende demograaf Alfred Sauvy. Het woord ‘gemarteld’ (‘torturé’) valt me op. Er is het web van de algoritmes en statistieken, er is het netwerk van meningen dat vraagt om gelijk te krijgen.
Ik stel er een derde web tegenover: het innerlijk web, daar waar het hart het wint van de rede. Pascal – om maar een andere Fransman er bij te halen – heeft het hierover vanuit een gelovige bezieling.
Gelukkig dat ook ten overstaan van de onzichtbare algoritmes mijn hart mij trouw blijft en mij vrijheid blijft schenken.
