In deze rubriek zetten we elke maand een plant of bloem centraal met symbolische betekenis. Overigens… symboliek is geen exacte wetenschap. De ene geeft de ene betekenis aan een bloem, de andere een heel andere. Ze veranderen ook in de tijd. Zeventiende-eeuwse bloemstillevens kennen andere symboliek dan de verborgen ‘liefdesboodschappen’ uit de preutse Victoriaanse tijd. Deze maand:
De trompetnarcis
De bode van de vreugdevolle Paasboodschap
Al op schilderijen met bloemstillevens uit de 17e en 18e-eeuw is de narcis hét symbool van de wederopstanding en Pasen. En waarschijnlijk wel eerder. In de Oudheid echter was de betekenis echter een stuk negatiever. In de Griekse mythologie wil de jongeman Narcissus enkel jagen. Vele vrouwen worden verliefd op hem en daar moet hij niks van hebben. Zo ontmoet hij de nimf Echo. Zij wordt verliefd op hem, maar kan enkel echoën wat Narcissus zegt. Hij wijst haar bruut af. Vanaf dat moment zint Echo op wraak. Ze laat hem verliefd worden op zijn spiegelbeeld in het water van een beek. Gevangen in die verliefdheid blijft hij staren, tot hij zo moe wordt dat hij voorover in slaap valt in de beek en verdrinkt. Op die plek begint een nieuwe bloem te groeien: de narcis. Het kopje iets gebogen; precies de houding die Narcissus had terwijl hij naar zichzelf staarde. Daarom stond de narcis voor de Grieken voor zelfzucht en ijdelheid. Wij kennen de begrippen narcisme en narcist nog. Het Griekse ‘Narke’ betekent ‘verdoving’ (denk aan ‘narcose’!) en beschrijft wat de ‘eigenliefde’ met Narcissus deed. In het Verre Oosten staat de narcis dan weer voor een grote maar droevige liefde (zoiets als Romeo en Julia). In de kern een beetje hetzelfde verhaal dus. Ook die boodschap kunnen wij meenemen: God houdt zo van ons mensen dat Hij ons zijn Zoon schonk. En… kijk eens hoe wij met Hem omgingen…
In Arabische culturen staat de narcis dan weer symbool voor een dienaar. Vanuit die betekenis is ook al een link te maken met Jezus: Hij kwam als Dienaar van ons allen en was gehoorzaam tot op het kruis.
Onze betekenis is vooral die van ‘een nieuw begin’… zowel als lentebode (een nieuw seizoen) als de Wederopstanding: het nieuwe begin dat God met ons maakte.
De trompetnarcis
Er zijn vele soorten narcissen. Het mooie aan de trompetnarcis is dat het beeld van de ‘bode’ zichtbaar wordt in de trompetachtige vorm. De kleuren geel en wit zijn natuurlijk de Paaskleuren bij uitstek. De Duitse bijnaam van de ‘Narzisse’ is niet voor niets ‘Osterglocke’ (Paasklokje)! De officiële naam van de trompetnarcis is ‘wilde narcis’. Het is dan ook de narcis die van oorsprong in de Lage Landen voorkomt. Helaas staat hij wel op de rode lijst met bedreigde planten. Koop ze dus vooral in de winkel of haal ze uit je eigen tuin voor je liturgische schikking of de Paasversiering in je huis.
Met hun 15 tot 30 centimeter laten ze goed merken dat ze er zijn. Pas wel op met kleine kinderen en huisdieren: de bollen en bladeren zijn giftig. Kijk maar eens naar vee in weides… die weten de Narcis precies te ontwijken! De bladeren kunnen ook contacteczeem veroorzaken bij veelvuldig gebruik. Wie zich daar gevoelig voor weet, kan het beste handschoenen aantrekken.
Staat de narcis in bloei? Dan kunnen we elkaar Zalig Pasen wensen!
