In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering – tijdens de lockdown op afstand te volgen op televisie en internet – van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Paaszondag
Leven, de dood voorbij
Na de nacht van Pasen is er de Dag van Pasen, gevierd in het volle licht. Het halleluja klinkt veelvuldig, God wordt geloofd om de weldaden aan zijn Zoon Jezus de Christus verricht én om het feit dat de dood niet meer het laatste woord heeft. Door de dood heen blijkt leven mogelijk.
Nu begint een tijd waarin we mogen gaan ontdekken wat het betekent dat één Mens uit de doden is opgewekt. De doorwerking van Pasen is niet alleen een verwijlen bij het Mysterie van een God die altijd voor leven kiest, het gaat ook over hoe wij onze samenleving op dit principe inrichten. Uiteindelijk zijn wij als kerk een Paasgemeenschap.
Exegetische notities Evangelie
Johannes 20,1-9
Het evangelie van Johannes geeft vaak een andere, unieke visie dan de synoptici op de gebeurtenissen en de ervaringen van de volgelingen van Jezus. Hij schrijft in dit verhaal over het beginnend geloof van de leerlingen. Wat ze precies geloven wordt echter nog niet duidelijk.
Deze perikoop begint met het bezoek van Maria Magdalena aan het graf van Jezus. Ze is helemaal alleen. Het is nog donker in de tuin, maar ook in haar hoofd en haar hart. Het hele optreden van Jezus lijkt volkomen mislukt. Ze had vrijdag onder het kruis gestaan toen Jezus stierf en wist waar hij begraven was. Maar deze ochtend bij het graf gekomen blijkt de zware steen van de ingang weggerold te zijn. Ze kijkt niet verder maar loopt snel naar Petrus en de door Jezus beminde leerling om alarm te slaan. Vol vragen. Wie heeft de steen weggerold? Waar is het lichaam van haar Heer?
De twee leerlingen komen in actie en spoeden zich samen naar het graf. De naamloze leerling is de snelste en komt het eerste bij het graf aan, maar hij geeft Petrus voorrang om als eerste het graf binnen te gaan. Petrus was immers de leider en woordvoerder van de groep. Hij had het meeste gezag. In het graf stelt Petrus vast dat de zwachtels en de zweetdoek er nog liggen… Het is de ‘buitenkant’ van de gestorven Jezus en het wordt uitgebreid beschreven. Verder is het graf leeg. Grafrovers zouden de doeken ook meegenomen hebben, dus van grafplundering is hier zeker geen sprake.
Als de andere leerling binnengaat ziet hij hetzelfde: een leeg graf en losse zwachtels. De tekenen van dood en begrafenis zijn in het graf achter gebleven. Maar Jezus is er niet meer. Johannes schrijft in vers 8: ‘Hij zag en geloofde.’ En in vers 9 wordt uitgelegd wat dat geloof inhoudt: ‘dat Hij uit de doden moest opstaan’. Maar nu begrijpt de leerling dat nog niet.
De twee leerlingen hebben ieder een eigen taak in het verhaal. Het is Petrus die kijkt en de feiten vaststelt, als betrouwbare getuige. Het is de andere leerling die als eerste echt ziet en gelooft. Jezus is hier niet meer, maar is een ander, nieuw leven binnengegaan. Wat en hoe precies is nu nog niet duidelijk.
De leerlingen keren weer naar huis terug (vers 10). Na dit verhaal over het lege graf schreef Johannes nog verschijningsverhalen waarin de volgelingen hun Heer ontmoeten als de Levende. Als eerste volgt na deze perikoop het verhaal van Maria Magdalena die Jezus in de tuin ontmoet.
Focus
Het verhaal over het lege graf is een belangrijk, aangrijpend verhaal. Het is de brug van de aardse Jezus naar de Jezus Christus in het leven van de Kerk, van de mens Jezus naar de verrezen Heer. Petrus was in zijn preken een van de apostelen die met gezag getuigenis aflegde van de opstanding van Jezus. Het was zijn opdracht aan het volk te prediken over het leven van Jezus, aan joden en ook aan niet-joden. Maar op die eerste dag bij het lege graf was dat allemaal nog niet zo helder.
Pasen leert ons dat het donker in ons leven kan zijn zoals voor de leerlingen op die ochtend, maar er is altijd hoop. Jezus’ leven en sterven was geen mislukking. Jezus is sterker dan de dood. Hij is nu voor ons een levende kracht, de hoeksteen van ons leven als christenen. Daar wordt ook in de brief aan de gemeenschap van Kolosse op gewezen: richt u op Christus, Hij zetelt aan de rechterhand van God!
Suggestie: gebed
Levenwekkende God,
Gij ent ons op Jezus Christus
en wekt in ons de kracht
opdat zijn leven in ons vruchten draagt.
Verwijder wat ons van Hem kan scheiden,
snijdt af wat in ons onvruchtbaar is,
neem weg wat Gij niet hebt geplant.
Laat ons in woord en daad belijden
dat Jezus Christus in ons leeft.
Die met U en de heilige Geest leeft
in de eeuwen der eeuwen. Amen.
(Uit: Berne Bid Boek 2009)
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
