In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van de aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
18e zondag door het jaar
De tekenen vertrouwen
We gaan verder in de ontdekkingstocht wat er na de wonderbare broodvermenigvuldiging gebeurt. Er kunnen verwonderlijke dingen zijn gebeurd maar dat is lang niet voldoende om mensen tot een nieuwe levensstijl te brengen, de levensstijl van het Rijk van God. Ieder zal toch moeten leren vertrouwen. De weg van de twijfel is lang niet verkeerd want dan verdiept zich het vertrouwen. Tekenen op zich zijn één kant van de medaille, die tekenen vertrouwen en interpreteren is de andere kant. Het vertrouwen is een weg van diepere bewustwording.
Exegetische notities Evangelie
Johannes 6,24-35
Hoofdstuk 6 uit het evangelie van Johannes komt op drie opeenvolgende zondagen aan bod. De perikoop van deze dag sluit aan bij het verhaal over de broodvermenigvuldiging in 6,1-15 en de tocht over het meer in 6,16-23. Jezus gaat in gesprek met de mensen die Hem gevolgd zijn. Hij merkt dat ze vol onbegrip zijn over zijn optreden. Ze hebben het brood gegeten en hun honger gestild, maar het teken dat Jezus gesteld heeft hebben ze niet begrepen. Ze hoeven volgens Jezus geen extra werken voor God te doen, maar moeten geloven in degene die God gezonden heeft (verzen 28-29). Wat dat geloof precies inhoudt gaat Jezus uitleggen in de erop volgende dialoog.
Eigenlijk wil het volk een nieuw teken zien om in Jezus te kunnen geloven. Het publiek kent wel het broodwonder dat zich lang geleden heeft afgespeeld in de woestijn, waarbij het hongerige volk was gevoed met manna. In de volksverhalen was het Mozes die het manna gaf aan de Israëlieten. In vers 31 zien we de verwijzing naar Exodus 16,4 uit de eerste lezing en naar Psalm 78,24. Daar komen de woorden ‘brood uit de hemel’ voor, die nu door Jezus gebruikt worden om zijn eigen betekenis verder toe te lichten.
Jezus gaat in op de opmerkingen van zijn toehoorders. Hij legt uit dat het manna niet het échte brood uit de hemel was en niet gegeven door Mozes. Dat alles speelde in het verleden. Het echte brood wordt nu en hier gegeven door God. En dat brood is niet iets, maar iemand. Jezus identificeert zichzelf als dat echte, geestelijke brood. God, zijn Vader geeft Jezus als het ‘brood uit de hemel’ dat leven geeft aan de wereld. Het manna was toen leven-gevend voor het volk in de woestijn, maar nu is er leven-gevend brood voor ieder die gelooft in Jezus, de Zoon van God. Dat is dus de voorwaarde. Het levend brood is voor iedereen die aanneemt wat Jezus zegt. In vers 35 zegt Jezus dat met grote nadruk: ‘Ik ben het brood des levens…’. Het is een steeds terugkerend thema in het evangelie van Johannes: het geloof in Jezus, de Zoon, gezonden door de Vader.
In het vervolg op deze perikoop zal blijken dat het volk dit niet begrijpt en dat Jezus steeds meer alleen komt te staan.
Themastelling
Vertrouwen heb je nodig om op weg te kunnen gaan, om iets nieuws te beginnen of anders te gaan denken. Je weet immers niet waar je aan begint. Maar met vertrouwen durf je de eerste stap te zetten. Dat vertrouwen had Israël nog niet direct toen ze aan hun weg door de woestijn begonnen. Maar toch waren er telkens tekenen dat God bij hen was en hen begeleidde op hun tocht. Ze mochten uit Egypte vertrekken, waren door de Rode Zee getrokken en nu kwam God hen weer te hulp. Er was voedsel! Een teken dat God met hen mee trok.
In het evangelie geeft Jezus eerst een teken van zijn autoriteit in de broodvermenigvuldiging. In het gesprek daarna vraagt hij om op hem te vertrouwen, met hem op weg te gaan. Hij zélf is het teken dat God zorg voor de wereld heeft. Hij is immers ‘uit de hemel’ neergedaald voor de mensen. Dat teken mag je vertrouwen.
De brief van Paulus sluit hierbij aan. Leg het oude leven af en ga moedig met Jezus Christus op weg, schrijft hij. Vertrouw op het teken! Wij kunnen op het teken wachten maar we kunnen zelf ook een teken zijn, wij kunnen in ons leven laten zien dat Jezus ons bezielt met zijn geest. We hoeven niet bang te zijn om met hem op weg te gaan.
Suggestie: zingen
De tweede lezing ‘Bekleedt u met de nieuwe mens’ kan gezongen worden, zie Gezangen voor Liturgie, nr. 580. Eventueel kan het derde couplet van dit lied gezongen of gezegd worden bij de vredeswens of de uitnodiging tot de communie:
Wij zijn elkanders hart en hand
op weg naar het beloofde land,
verdraagt en steunt de zwakken maar,
vergeeft elkaar.
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
