Toen mij werd gevraagd om een bijdrage te leveren aan de rubriek ‘Katholiek doen!’ heb ik geen seconde geaarzeld om daar ‘ja’ op te zeggen. Want als de vredesbeweging ergens in uitblinkt, dan is het in ‘doen’. Op dit moment is, bijvoorbeeld, onze jaarlijkse Vredesweek weer losgebarsten. Van 17 t/m 25 september zijn er door PAX, samen met zo’n 80 Ambassades van Vrede, letterlijk honderden activiteiten georganiseerd: lezingen, debatten, filmvoorstellingen, ‘Walks of Peace’ zowel landelijk als heel in eigen buurt, wijk of kerk. Het motto van de Vredesweek 2022 is ‘Generatie Vrede’: het benadrukt dat vrede álle generaties aangaat. PAX doet dus veel. Maar is dat ook katholiek doen? Hierbij een poging om een antwoord daarop te vinden.
PAX is ontstaan uit een krachtenbundeling van Pax Christi en het Interkerkelijk Vredesberaad. Onze oorsprong ligt een lange christelijke traditie waarin mensen hardnekkig blijven geloven dat vrede mogelijk is en aan vrede willen werken. In 1948, toen Pax Christi Nederland werd opgericht, stond dat ideaal op gespannen voet met de werkelijkheid. De Tweede Wereldoorlog had een gebroken wereld achtergelaten. Ondanks een diep en breed gevoeld verlangen naar ‘Nooit meer oorlog’ volgde daarna een hele reeks koloniale oorlogen en de Koude Oorlog. Op dat kruispunt tussen het ideaal van vrede en dat wat er in werkelijkheid gebeurde, is onze vredesbeweging ontstaan. Nu staan wij weer op zo’n kruispunt. Enerzijds is er de werkelijkheid: een gebroken wereld. In Oekraïne woedt de meest gewelddadige oorlog in Europa sinds 1945, er is groeiende ongelijkheid en achteruitgang van de democratie. De weersomstandigheden zijn door de klimaatverandering verwoestend en er is een dramatisch verlies aan biodiversiteit. Veel vooruitgang die de afgelopen tientallen jaren is geboekt in het opbouwen van vreedzame samenlevingen en betere levensomstandigheden dreigt verloren te gaan. Anderzijds staan ook nu weer mensen op, vaak met vrouwen en jongeren in de voorhoede. Dwars door de verschillen heen in cultuur, huidskleur, afkomst of gender zien wij burgers die zich verenigen en in actie komen: tegen oorlog en geweld, voor opvang van vluchtelingen, tegen klimaatverandering, voor een groene en rechtvaardige vrede. En wij zien het over alle grenzen heen, in alle conflictgebieden waar wij werken in Afrika, het Midden-Oosten, Latijns-Amerika en ons eigen Europa.
PAX bestaat zolang deze mensen bestaan. Wij kijken naar een wereld waarin geen vrede is, maar waarin zelfs in de meest hopeloos lijkende situaties altijd mensen zijn die geloven dat vrede mogelijk is en hopen op een betere toekomst. PAX speurt dit verlangen en die hoop op, versterkt en vertaalt dit in vakkundige analyses, concrete strategieën, acties en campagnes. Dat is de essentie van wat wij doen. Sterker nog, dat is de ziel van PAX. Is dat dan katholiek doen? Ja, dat is óók katholiek doen. Met nadruk óók, want vrede is altijd inclusief en een opdracht aan alle mensen van goede wil. Daarnaast zullen wij altijd moeten blijven zoeken naar nieuwe vormen, concepten en methoden die de volgende generaties voor vrede aanspreken en inspireren. Die veranderingen tast onze ziel niet aan. Deze blijft daardoor juist voortleven.
Volgend jaar bestaat onze vredesbeweging 75 jaar. Een mijlpaal. Weer een nieuwe generatie voor vrede is opgestaan, die opnieuw zal moeten stilstaan bij de vraag hoe een vredesideaal kan worden bereikt die op gespannen voet staat met de gewelddadige werkelijkheid. Zij zullen zonder twijfel hun eigen antwoorden vinden en dit op hun eigen concrete manier vormgeven. Want het geloof dat vrede mogelijk is, dat is van alle generaties.
Regina Teunen
Directiesecretaris PAX
Foto: Generaties voor vrede in gesprek met elkaar. Vredesweek, september 2022 in de Domkerk in Utrecht. fotograaf: Lize Kraan.
