Gedachten bij “Bouwen aan een huis van wijsheid” (2023)
“Kennis is maar de helft”; deze uitspraak wordt toegeschreven aan de heilige karmeliet Titus Brandsma. Zijn adagium was dat goed onderwijs gaat over meer dan kennisoverdracht alleen. Brandsma sprak met enig gezag, als emancipator achter katholiek (karmel)onderwijs in Nederland, maar ook als hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Nijmegen.
Die katholieke universiteit (tegenwoordig Radboud Universiteit geheten) was de afgelopen jaren onderwerp van veel gesprek en discussie. Mocht de universiteit nog wel katholiek zijn? Wil de universiteit nog wel katholiek zijn? Maar boven alles: wat brengt haar katholiciteit de universiteit?
Het zijn vragen waarop wordt gereflecteerd in een uitstekende bundel onder redactie van Coban Menkveld en Erik Borgman. De titel, “Bouwen aan een huis van wijsheid”, weerspiegelt iets van de grondgedachte van Brandsma: op een universiteit wordt iets breders nagestreefd dan kennis, wijsheid is in dezen een prachtig kernbegrip. Het boek is een cadeau, gegeven door de bisschop van Den Bosch bij het honderdjarig bestaan van de Radboud Universiteit. De eerste exemplaren werden tijdens een Eucharistieviering ter ere van die verjaardag overhandigd door mgr. Gerard de Korte zelf, die ook één van de initiatiefnemers is van de bundel.
In een bijdrage met de prachtige titel “De hongerige zoektocht naar een huis van wijsheid” gaat Coban Menkveld in op de urgentie die er in de vroege jaren ’20 van de vorige eeuw gevoeld werd om een universiteit te stichten op katholieke grondslag. Eén van de grootste pleitbezorgers van de universiteit, de latere hoogleraar Gerard Brom, hoopt dat op die plek de universitaire kennis verbonden kan worden aan de reeds genoemde wijsheid. Deze notie is niet alleen van belang als historisch kader, maar heeft ook een uiterst actuele betekenis.
In een wereld waarin onderlinge competitie, (eenzijdige) focus op prestaties en continue groei van het aantal studenten de boventoon lijken te voeren, wil een begrip als wijsheid nog wel eens op de achtergrond geraken. Terwijl het juist de wijsheid en de brede levensontwikkeling zijn die maken dat mensen zich niet alleen academisch maar ook juist als mens ontplooien op de universiteit. Dat was van belang voor Brom en het geldt honderd jaar later minstens even zeer.
Naast deze bijdrage over de totstandkoming en oorspronkelijke waarde van de universiteit, is er een brede waaier aan bijdragen opgenomen. Daarmee is de bundel veelkleurig en divers, zoals een goede academische gemeenschap dat ook hoort te zijn. Er zijn reflecties op de geschiedenis, de hedendaagse (katholieke) praktijk van de universiteit en co-redacteur Erik Borgman verzorgt in geheel eigen stijl een theologische visie op het eigene van een universiteit.
Daarnaast smaakt de bijdrage van Walter Hamers naar meer. Hij zoekt als bestuurder van het Cultuurpark Heilig Land naar een eigentijdse plek waar vanuit een rijke identiteit vensters worden geopend voor een bredere kijk op het leven. Het roept de vraag op waar dat nog meer gebeurt in onze samenleving en wat dat (de ontwikkeling van) de universiteit kan brengen.
Hopelijk zet “Bouwen aan een huis van wijsheid” dus niet alleen aan tot lezen, maar vooral ook tot gesprek en actie. Binnen de campus van de Radboud Universiteit maar ook ver daarbuiten. Het wezen van het onderwijs, het eigene van educatie en de verbinding tussen wijsheid en kennis verdienen het namelijk om continu onderhouden en bevraagd te worden. Deze bundel geeft een aanzet tot het gesprek daarover, daarna komt het aan op handelen. In de geest van de katholieke grondleggers van de Radboud Universiteit. Kennis is en blijft immers maar de helft.
Bouwen aan een huis van wijsheid ; Coban Menkveld, Erik Borgman · 9789493279674 · Reflecties op de universiteit vanuit katholiek perspectief.
