Wie kent hem niet, het papieren vliegtuigje? Een vorm van origami en een object dat lijkt op een vliegtuig en is gemaakt – simpel gevouwen – van papier. Voor velen een herinnering uit hun jeugd. Het wordt tot op de dag van vandaag veel gedaan door kinderen en scholieren. Doorgaans worden papieren vliegtuigjes met veel elan ‘gelanceerd’. Sommige modellen worden in de lucht gegooid, terwijl andere d.m.v een katapult afgeschoten kunnen worden. Het is een magisch spel voor jong en oud! Het vouwen van een eenvoudig wit A4’tje in een vliegtuigje zorgt voor een bijzonder verrassingseffect en een duidelijke perspectiefwissel. Iets dat de gevangenen van de JVA Fulda in een kerkdienst op andere gedachten heeft gebracht.
door Meins Coetsier
Het is zondagmorgen 5:30 uur, de wekker gaat af. Na het ontbijt pak ik mijn spullen bijeen en wil in de auto springen. Plotseling krijg ik een ingeving: ‘Papieren vliegtuigjes!’ Ja, dat is het, die kunnen ons vanochtend helpen, om het thema Sucht und Perspektivwechsel in de kerkdienst te verduidelijken. Het blijft een uitdaging en een spannende opgave: hoe breng je gevangenen van verschillende culturen, religies en sociale contexten, met een taalbarrière en een deel dat niet lezen of schrijven kan, de boodschap van het Evangelie? Ook al wordt vliegtuigjes vouwen meestal als iets kinderlijks gezien, er schuilt toch best wat techniek en intelligentie achter dit fenomeen. Het laat erg goed zien dat uit het ‘niets’ – een wit papiertje – ‘iets’ kan ontstaan. Daarnaast werden al rond het begin van de jaartelling in China op vliegtuigen gelijkende vormen gevouwen, aangezien men in het oude China ook vliegers kende. Een spannend idee dus!
De dienst begint. Ik vraag de kerkgangers hoe het met ze gaat: ‘Geht es Ihnen heute Beschissen? Was können wir tun, dass es uns nicht Beschissen geht?’ Met andere woorden, hoe kicken we af van meerdere verslavingen in ons leven? In de kerkdienst spreek ik over het twaalf stappen-programma van de Anonieme Alcoholisten. De Twelve steps die sommigen gedetineerden, maar ook mensen buiten de gevangenis door de jaren heen, geloof en hoop hebben gebracht. Er zit namelijk iets fragiels in ons, ook bij de stoere mannen achter de tralies. Jezus probeert ons allen duidelijk te maken dat wij anders met onszelf en met onze omgeving om kunnen gaan. Zijn boodschap is geen zelfvernietigend oordeel van een rechterstoel, maar een perspectiefwissel, een meevoelend bewustwordingsproces: d.w.z. het meer bewust worden van het feit dat God ons lief heeft. Mensen die de wet hebben overtreden, weten als geen ander hoe het ‘ego’, verwoestend en verslavend werken kan.
In onze oecumenische kerkdienst op deze zondagmorgen begin oktober, spreken de dominee en ik over de verslaving en de invloed die dit heeft op het leven van mensen. De verslavingszorg kan ook in een kerkdienst een eerste begin zijn. Het toenemende materialisme en een aanhoudend individualisme zorgen ervoor dat mensen geen connectie meer kunnen maken met God en de essentiële dingen in het leven. Een stappenprogramma, maar ook bidden helpt ons om het leven weer beter aan te kunnen. Met een perspectiefwissel op ons leven kunnen wij tekortkomingen en verslavingen op een rij zetten. Leren kritisch naar zichzelf durven te kijken, dat is de ware kunst.
Onze actie met het ‘christelijk’ vliegtuigjes vouwen brengt een glimlach op het gezicht van een paar gedetineerden. Ik doe het voor, ik vouw een vliegtuigje, draai mij om en werp mijn ‘kunstwerkje’ in de richting van het altaar. Ik raak het kruis… Een grote reactie…ohhh!! Met een beetje humor zeg ik: ‘Dat was zo bedoeld!’ – met een nieuw perspectief vlieg je immers sneller richting de hemel en ben je direct bij Jezus. De dominee kijkt mij aan en is ook verrast door dit ludieke maar tevens ook symbolische moment. De gevangenen nemen het positief op en een paar beginnen zelf een vliegtuigje te vouwen. Alle kerkbezoekers hebben aan het begin, niets vermoedend, een wit papier gekregen en de boodschap is aangekomen: Je kunt nog wat van je leven maken, soms heb je alleen even een wisseling van perspectief nodig. Je kunt je papiertje – ook het beschreven blad – natuurlijk nog altijd als een propje in de hoek smijten, maar dat is voor niemand een daadwerkelijke oplossing. Je leven echter in het nieuwe perspectief van Gods licht laten vouwen is wellicht een goed begin om uit de misère weg te komen… Let it fly!
Dr. Meins G.S. Coetsier studeerde filosofie aan The Milltown Institute of Theology and Philosophy (De Nationale Universiteit van Ierland) en promoveerde aan de Universiteit van Gent zowel in de Wijsbegeerte als in de Vergelijkende Cultuurwetenschap. Na postdoc-onderzoek aan de Universiteit van Zürich werkt hij als diaken en gevangenispastor voor het Bisdom Fulda en als deeltijds onderzoeker aan Trinity College Dublin, waar hij in 2021 promoveerde in de Theologie.
Giften voor de realisatie van diaconale projecten in de gevangenis kunnen worden gestort op een rekening die wordt beheerd door het gevangenispastoraat van het Bisdom Fulda. U kunt uw gift storten op DE24 5305 0180 0089 0017 38 / BIC: HELADEF1FDS, tenaamstelling: ‘Meins Coetsier’, met vermelding ‘Spende – Jail House College’.
