De Duitse bisschoppenconferentie heeft dit jaar voor de vierde keer de katholieke prijs tegen vreemdelingenhaat en racisme uitgereikt. De eerste prijs (5.000 euro) gaat naar het initiatief Ostritzer Friedensfest. De twee tweede prijzen (elk 2.500 euro) zijn bestemd voor het Lost Places-project van de Malteser Integration Service in Wuppertal, dat generaties en culturen verenigt, en voor het gevangenispastoraat in het bisdom Fulda met het muziekproject Divine Concern (‘goddelijke betrokkenheid’).
door Meins Coetsier
De migratiecommissie van de Duitse bisschoppenconferentie wijst op de trieste actualiteit van het onderwerp: ‘De afgelopen jaren is onze samenleving opgeschrikt door rechtse terreur; nog maar een paar weken geleden was er de herdenking van de mensen die vorig jaar zijn omgekomen in Hanau (9 doden na aanslag op twee shisha lounges in februari 2020). De plaats van christenen is te staan aan de kant van de slachtoffers van racistisch geweld. Samen met vele andere mensen van goede wil, pleiten wij voor een vreedzaam samenleven – vooral in moeilijke tijden. De katholieke prijs tegen vreemdelingenhaat en racisme wijst op een levendig voorbeeld van kerkelijke betrokkenheid in Duitsland.’ Als reactie op de prijsvraag zijn er tal van aanmeldingen en projecten binnen gekomen. De migratiecommissie benadrukt: ‘Aan de 60 ingediende aanvragen is te zien dat in alle regio’s van ons land er kirchliche Leuchttürme (‘kerkelijke vuurtorens’) tegen racisme zijn ontstaan. Ik ben dankbaar voor de diverse vormen van betrokkenheid en het duidelijke signaal dat mensen van verschillende generaties met diverse achtergronden hebben afgegeven en bij elkaar heeft gebracht.’
Het oecumenische muziekproject Divine Concern in het bisdom Fulda is zo’n signaal: een directe en toegankelijke manier om mensen met elkaar te verbinden en gevangenen te bereiken door muziek te maken, mogelijkerwijs te ‘re-socialiseren’. Muziek creëert empathie, bouwt saamhorigheid op en geeft hoop. In 2016, ben ik in het klein begonnen door eenvoudigweg met gedetineerden, afkomstig uit verschillende culturen en religies, muziek te maken. Een engagement dat sinds eind 2017 met Addi Haas en Tilo Zschorn is uitgegroeid tot een levendig project dat de Duitse bisschoppenconferentie ziet als ‘een baken van het gevangenispastoraat’ dat tegelijkertijd een verbond is tegen ‘xenofobe wrok’ (fremdenfeindliche Ressentiments). Gevangenissen zijn immers plekken waar een hoog potentieel aan geweld en racisme deel uitmaakt van het dagelijks leven. Als muzikanten, kunstliefhebbers en pastores reflecteren wij samen met de gevangenen op de actuele conflicten die er zijn: in de bajes, in de politiek, in de maatschappij. Wij proberen op een humane wijze en in alle eenvoud – door middel van muziek – de tendensen van haat en devaluatie in de hiërarchische sociale structuur van een gevangenis, maar ook in de samenleving ten tijde van een coronapandemie, te overwinnen.
Aangezien het leven in de gevangenis zwaar en moeilijk is, blijken muziek, kunst en literatuur een echte uitlaatklep te zijn, die mensen uit alle hoeken van de wereld samenbrengt. Muziek is immers een krachtig medicijn. Het laat blokkades tussen rassen, culturen en religies versmelten, evenals tussen Weltanschauungen en harde politieke standpunten – het overstijgt muren en grenzen. Achter de gevangenismuren draait namelijk alles om de ‘herkomst’ en ‘posities’ van mensen, die van jezelf en die van anderen. De gevangenen houden zich bezig met de nationaliteit van hun celburen of tot welke religie, cultuur of ‘bende’ ze behoren. Als gevangenispastores merken wij ook, dat tot op de dag van vandaag, een Duitse veroordeelde meestal niet wordt gepresenteerd met zijn afkomst of achtergrond, maar alleen met zijn strafbare feiten, zijn baan en zijn gezinsomgeving. Voor ‘buitenlanders’ is dit in de regel een ander verhaal. In Duitsland (maar ook in andere Europese landen) en in de rechterlijke en justitiële macht, is het nog steeds het voorrecht van de blanke staatsburger dat hij zich niet voor zijn afkomst behoeft te verantwoorden (wurzelfreie Dasein). Om verzoening mogelijk te maken in dergelijke situaties waar ongelijkheid en ongerechtigheid heerst, hebben mensen empathie nodig. Om wonden te genezen, hebben ook gevangenen behoefte aan verbondenheid en saamhorigheid. Muziek helpt hierbij en dringt door tot alle sociale lagen en klassen en biedt een neutrale ruimte in de gevangenis waarin mensen elkaar kunnen ontmoeten door gedeelde interesse, passie en talenten… ‘goddelijke betrokkenheid’?
De prijsuitreiking vindt plaats op 8 juni 2021 in het Duits Olympisch- en Sportmuseum in Keulen, mits de corona-situatie het toelaat.
Website van het project: https://divine-concern.jimdofree.com
Dr. Meins G.S. Coetsier studeerde filosofie aan The Milltown Institute of Theology and Philosophy (De Nationale Universiteit van Ierland) en promoveerde aan de Universiteit van Gent zowel in de Wijsbegeerte als in de Vergelijkende Cultuurwetenschap. Na postdoc-onderzoek aan de Universiteit van Zürich werkt hij als diaken en gevangenispastor voor het Bisdom Fulda en als deeltijds onderzoeker aan Trinity College Dublin.
Giften voor de realisatie van diaconale projecten in de gevangenis kunnen worden gestort op een rekening die wordt beheerd door het gevangenispastoraat van het Bisdom Fulda. U kunt uw gift storten op DE24 5305 0180 0089 0017 38 / BIC: HELADEF1FDS, tenaamstelling: ‘Meins Coetsier’, met vermelding ‘Spende – Jail House College’.
