In mijn parochiekerk is een bijzondere kruisweg. Hij is gemaakt einde negentiende eeuw door een Vlaamse kunstenaar. Geen platte afbeeldingen maar een – wat we vandaag noemen – 3-D afbeeldingen. De personen stappen soms zo uit de statie (zo noem je de afzonderlijke afbeeldingen, meestal veertien in getal). Het geeft een dynamisch karakter aan het geheel van de staties.
Op Goede Vrijdag gaan we statie na statie langs. Voor de kinderen die erbij zijn, leg ik uit dat dit het ‘stripverhaal’ is van de laatste dag van Jezus. Bij elke figuur zou je een ballontje met een tekst kunnen tekenen. Kinderen hebben vaak een rijke fantasie en hun opmerkingen zorgen ervoor dat zij woorden vinden om pijn bij een ander te onderkennen. ‘Kijk eens naar zijn gezicht. Hij is nu veel magerder.’ De kunstenaar zal (vanuit de hemel) tevreden zijn als hij dit hoort. Ik hoor de profeet Jesaja zeggen: ‘Zo gruwelijk, zo onmenselijk was zijn aanblik, zijn uiterlijk had niets meer van een mens’ (Jesaja 52,14). Kind en profeet komen vinden elkaar.
We zien hoe Jezus driemaal valt onder het gewicht van het kruis en onder de hoon van mensen. We merken op bij huilende vrouwen langs de weg dat het Jezus zelf is die hen troost en niet andersom. Kinderen vinden dat bijzonder, het zou toch omgekeerd moeten zijn? Ik geef ze gelijk en ben met hen verwonderd. Ook Maria, zijn moeder, staat langs deze kruisweg. Sommige kinderen worden vergezeld van hun moeder. Kind en moeder kijken elkaar aan, zoals op de afbeelding aan de muur van de kerk. Wat gebeurt hier? Bij het kind dat hiervoor zich nog verwonderde over het lijden van Jezus, die toch ‘een goed mens’ is, komt het lijden dichtbij, want wat voelt mama bij dit tafereel? Ik ben me bewust dat kinderen ook kunnen leren van het lijden van anderen, nu hier van Jezus.
We komen bij de ontknoping: kruisiging, dood en het leggen van het dode lichaam van Jezus in de schoot van zijn moeder Maria. Zo gaat het met de Gerechte. Hij is de weg ten einde toegegaan, hij is niet gevlucht voor wat op zijn weg is gekomen. Voor mij persoonlijk is de Stille Zaterdag een belangrijk moment in dit ‘proces’ van Jezus. Er is de stilte van deze zaterdag. Na het brute geweld dat deze Gerechte wordt aangedaan, wat zovele mensen-van-goede-wil wordt aangedaan, vandaag, is er het moment van overgave. Bij zijn sterven draagt Jezus zijn levensadem over aan ons, zo staat er bij de evangelist Johannes beschreven. Niet zo maar het uitblazen van een laatste adem: hij draagt zijn geest over (Johannes 19,30 ). De Duitse theoloog Karl Barth heeft het over een ‘klein ogenblik’: het moment dat de Lijdende zich totaal in liefde overgeeft nadat hij eerst uitgeschreeuwd heeft ‘God, mij God, waarom hebt Gij mij verlaten’. Dit moet wel pure trouw, pure liefde zijn om in de hefstigste Godverlatenheid toch nog je geheel en al toe te vertrouwen aan Degene die hij consequent gevolgd heeft. Dat is voor mij de basis van Pasen: de diepte van dit moment van pure Godverlatenheid en onvoorwaardelijke trouw en liefde. Dan kan de Liefde dit onbeantwoord laten, hij moet dan wel opgewekt worden tot Leven-in-liefde.
Terwijl ik dit schrijf zie ik via de media beelden van mensen die in Oekraïne hun doden bewenen. Ze bidden. Ze nemen vinden troost en steun in die Ene die zijn lijden gedragen heeft, voldragen heeft. Pasen betekent een nieuwe geboorte.
Joost Jansen
Abdij van Berne
