In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van de aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
24e zondag door het jaar – ziekenzondag
Een voorbeeld hebben
Tegen gemakkelijke oplossingen in klinken de lezingen van deze dag. Het christelijk geloof is geen gemakkelijke weg, eerder uitdagend. We willen graag een ‘salonfähig’ geloof. Helaas, ook in het geloof geldt: ik heb je nooit een rozentuin beloofd. Er zal altijd een duidelijk keuze gevraagd worden, maar eenmaal gemaakt opent zich een weg die mensen in alle levensomstandigheden geluk kan brengen. Want een duidelijke keuze voor God opent ook de kracht van zijn liefde en genade.
Exegetische notities Evangelie
Marcus 8,27-35
De verteller voert hier de lezer binnen in het centrum van het boek. In dit middengedeelte (8,27-10,52) gaat het over de ‘weg’ van Jezus. Geografisch gezien van het uiterste noorden, van Galilea, naar Jeruzalem, de plaats van dood en opstanding. Belangrijker dan deze geografische weg is echter de biografische betekenis van ‘weg’ voor Jezus en zijn volgelingen, ofwel de levensweg. De weg naar Jeruzalem is de weg waarop Jezus zijn meer en meer richt op zijn twaalf leerlingen. Zijn machtsdaden komen steeds meer op de achtergrond te liggen en het accent verschuift naar de machteloosheid, het lijden, de dood en de opstanding. En het hierbij horende onbegrip van de twaalf ten aanzien van deze herdefiniëring van de identiteit van de Messias.
Jezus start zijn tocht in Caesarea van Filippus. Dit is een ander Caesarea dan de bekende kustplaats en ligt buiten de jurisdictie van de macht van zijn tegenstanders. Hij hoeft dus enkel hier te blijven om veilig te zijn. Toch gaat Hij op weg. Onderweg voert Hij gesprekken over zijn identiteit. Eerst over de publieke opinie, dan over de opinie van de leerlingen. Petrus geeft vol vertrouwen het juiste antwoord: ‘U bent de Messias’. Het feit dat de lezers dit reeds vanaf het begin weten, mag het belang van dit moment niet overschaduwen. Tot dan toe heeft namelijk niemand in dit verhaal deze titel gebruikt. De titel Messias, gezalfde, verwijst naar vele koningen van Israël en priesters, die allen gezalfd werden. Verrassend is de reactie van Jezus om hier niet met andere mensen over te spreken. Dit doet denken aan eerdere spreekverboden aan de genezen patiënten en gehandicapten. De vraag is waarom Hij dit verbiedt. Het kan te maken hebben met wat daarna volgt. Dat is de eerste lijdensaankondiging. Het ‘moeten’ slaat daarbij vooral op de plicht van Jezus trouw te blijven aan zijn opdracht, ondanks het levensgevaar en de wens van zijn tegenstanders om Hem te liquideren. Voor de lezers is dit het eerste signaal dat zij daarin zullen slagen. Blijkbaar weet Jezus wat Hem te wachten staat. Dat plaatst Hem in een heel bijzondere positie: Hij is weliswaar lijdend voorwerp, maar doorziet de situatie volledig. Voor de leerlingen komt deze uitspraak echter volstrekt onverwachts. Zij kunnen dit accent op lijden en dood niet bevatten. Dat blijkt duidelijk uit de reactie van Petrus waarmee Hij letterlijk en figuurlijk tegenover Jezus komt te staan. Jezus wijst Petrus hard terecht. Hij moet terug, achter Jezus, die immers de leider is. Hij noemt hem zelfs ‘satan’ waarmee Hij Petrus gelijkstelt aan de duivelse macht die Hem regelmatig tegenwerkt. Terwijl Jezus de menigte in het gesprek betrekt, vervolgt Hij zijn herdefiniëring van het leerlingschap in aansluiting op die van het messiasschap. Als de Messias zichzelf moet verloochenen, lijden en sterven, dan kan ook een leerling een dergelijk lot niet ontlopen.
Focus
De rode draad in deze lezingen is het voorbeeld van de trouwe en waarachtige gelovige. Hij voelt zicht door God geroepen en hij doet zijn uiterste best aan deze roeping gehoor te geven. Dat is niet altijd makkelijk. Het kan zijn dat hij slachtoffer wordt van vervolgingen en beledigingen of erger nog, dat zijn leven bedreigd wordt. Maar wat er ook gebeurt, het vertrouwen in God staat voor deze gelovige op de eerste plaats. Dit vinden we terug bij de knecht, de psalmist en vooral bij Jezus. Hun geloof blijft niet bij louter woorden, nee het vertaalt zich ook in daden. Want zonder dat is een geloof dood, zoals Jakobus zo treffend verwoordt. Geloven en werken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Jezus’ levensweg is het beste voorbeeld van een levend geloof. Ondanks dat Hij weet wat Hem te wachten staat, blijft Hij trouw aan God, die Hem op zijn beurt ten allen tijde nabij is, waardoor Hij uiteindelijk zijn leven zal behouden.
Jezus volgen is vertrouwen op God, je kruis opnemen en je eigen leven afzweren, verliezen. Om uiteindelijk gered te worden en het leven te behouden. Immers, wie ondanks alle moeilijkheden zijn vertrouwen op God blijft stellen, hoeft niet bezorgd te zijn voor het laatste oordeel.
Suggestie: ook de zieken die er fysiek niet bij zijn, horen erbij
Wanneer gelovigen samenkomen om liturgie te vieren, doen ze dat ook in verbondenheid met de ‘afwezigen’. Deze afwezigen worden vaak genoemd in de gebeden van de liturgie: de zieken, de eenzamen, de stervenden, de overledenen… Op ziekenzondag kan het zinvol zijn de verbondenheid met de zieken heel concreet uit te drukken door bij het begin van de viering een wat grotere kaars aan de paaskaars te ontsteken (door een medegelovige die mee de verantwoordelijkheid draagt voor de diaconie of voor de ziekenzorg) en die een centrale plaats te geven in de vieringsruimte. Zo drukken we symbolisch uit dat de verrezen Christus ook in hun leven en in hun pijn en lijden met zijn licht en warmte wil aanwezig zijn.
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
