In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
29e zondag door het jaar – Wereldmissiedag
Wat God toekomt
Wandelen met God, of – wat eenvoudiger gezegd – God een plekje in je leven geven, is een avontuur. Je bent je leven niet helemaal zeker meer. We krijgen vandaag lezingen waarin gevestigde patronen doorbroken worden. Een vreemde heerser (Cyrus) wordt ‘messias’ genoemd! Jezus die niet ‘gepakt’ kan worden omdat Hij onvoorwaardelijk kiest voor God en daardoor zijn tegenstanders de wind uit de zeilen haalt. Wat vinden wij dat God toekomt?
Exegetische notities Evangelie
Matteüs 22,15-21
Jezus wordt hier geconfronteerd met een verenigd front van oppositie van Farizeeën en Herodianen (aanhangers van Herodes Antipas). Zij overbruggen op dit moment hun onderlinge vijandschap om Jezus ten val te kunnen brengen door middel van een strikvraag. Met deze vraag, die ze stellen na eerst een aantal vleiende opmerkingen te hebben gemaakt. stellen ze Jezus voor een dubbel dilemma. Ja zeggen op de vraag of men belasting dient te betalen, betekent dat Jezus het respect van de menigte zal verliezen. Nee zeggen betekent een aanklacht tegen Hem bij de Romeinse autoriteiten voor het aanzetten tot opstand tegen de bezetter.
Het antwoord van Jezus is even onverwacht als soeverein. Hij doorziet hun bedoeling, confronteert ze met hun hypocriete gedrag en vraagt of ze Hem een denarie willen laten zien, de munt die gebruikt werd voor het betalen van belasting. Terwijl een gewone denarie in Palestina geen beeltenis droeg met het oog op de vrome Joden (Exodus 20,4), moest de munt die gebruikt werd voor de belasting een Romeinse munt zijn, met een beeltenis van de keizer erop. Op het moment dat zij Hem een Romeinse denarie geven, laten ze zien dat ze in hun handel en wandel het gezag van deze buitenlandse en heidense heerser respecteren. Daaraan ontleent Jezus zijn antwoord, wat tevens een gepaste manier is om de valstrik te vermijden. Zijn antwoord is echter tweeledig. Met de voortzetting van het antwoord gericht op God geeft Hij onderricht over we het feit dat we de tijdelijke overheid moeten accepteren zolang die Gods soevereiniteit respecteert. Zoals de munt de beeltenis van de keizer draagt, draagt de mens de beeltenis van God (Genesis 1, 26) waardoor hij aan God toebehoort. De kritiek op de Romeinse staatshoofd krijgt zo een nieuwe impuls: de keizer mag zijn geld terughebben, over de mensen heeft hij niets te zeggen. Jezus’ antwoord brengt zijn tegenstanders in verlegenheid. Zij verwonderen zich en gaan weg zonder nog wat te zeggen.
Themastelling: een soevereine God
Een rode draad in deze lezingen is de soevereiniteit van God over de wereld en alle andere goden, en het antwoord van de mens op zijn vraag met Hem mee te gaan. Zo wordt in de eerste lezing Kores geroepen. Hij kent God niet, maar gaat toch met Hem mee. En God opent voor hem alle poorten. JHWH is schepper, Heer over alles. Psalm 96, met als centraal thema het koningschap van God en de oproep aan iedereen Hem te loven, sluit hier bij aan. God is overal aanwezig en betrokken bij zijn volk, bij de mensen die in Hem geloven en op Hem vertrouwen. Die ‘ja’ zeggen op zijn boodschap. Aan hen is genade en vrede, zoals Paulus dat verwoordt. God kiest zijn mensen uit, maar alleen door wederkerigheid, door hun positieve antwoord, kunnen zij echt tot leven komen. Het gaat in het leven niet om aardse zaken (zoals de denarie) maar om geestelijke zaken. Niemand heeft iets over de gelovige te zeggen, hij behoort enkel toe aan God.
Symboliek: de blauwe envelop
De blauwe brief… Maak voor deze viering een grote blauwe envelop van dun karton en geef die een plek in het liturgische centrum, op enige afstand van het altaar. Dit symbool kan gebruikt worden in de inleiding of in de overweging, door te verwijzen naar de blauwe enveloppen die wij van tijd tot tijd ontvangen. Hoe gemakkelijk vinden wij het om eerlijk en betrouwbaar onze wereldse verplichtingen na te komen? En hoe verhoudt zich dit tot onze ‘dienst aan de Heer’?
De teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
