In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering – tijdens de lockdown op afstand te volgen op televisie en internet – van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Eerste zondag in de veertigdagentijd
Beproefd
De zes zondagen van de veertigdagentijd zijn etappes op weg naar Pasen, het feest van de verrijzenis. In de lezingen uit het Oude Testament wordt het thema van het Verbond uitgewerkt. Vandaag het Verbond met Noach, dus met de heel mensheid. In de komende zondagen zal dit meer en meer toegespitst worden om te eindigen met de vernieuwing van het Verbond in Jezus, de Christus. Wellicht kan onze aandacht vallen op de tweede lezing waarin een geloofsbelijdenis wordt uitgesproken (lang voordat het Credo was opgesteld).
De evangelieteksten van de zes zondagen van de veertigdagentijd maken stap voor stap duidelijk wie Jezus Christus is en wat Hij voor ons als gelovigen betekent. Van de dorre woestijn van vandaag naar water, licht en nieuw leven in de komende weken. Zo gaan we elke week iets verder op weg naar Pasen.
Exegetische notities Evangelie
Marcus 1,12-15
De verzen 12 en 13 zijn de laatste van de proloog van het Marcus-evangelie. Marcus vertelt met vaart en vermeldt slechts enkele details. De Geest, die bij de Jordaan meteen toen Jezus na zijn doop uit het water kwam als een duif uit de hemel op Hem was neergekomen, drijft Hem als een innerlijke kracht meteen daarna naar de woestijn. Daar wordt Jezus veertig dagen op de proef gesteld. Het getal veertig herinnert aan de beproeving in de woestijn van het volk Israël. Hier is het echter niet God, maar Gods tegenstander, de satan, die de test uitvoert. Over de aard en de uitslag van de beproeving vertelt Marcus verder niets, behalve dat er wilde dieren bij Jezus waren, mogelijk ter illustratie van een vredig of bedreigend samenzijn. Ook waren engelen Hem van dienst. Deze boden van God, die het contact tussen hemel en aarde verzorgen, doen denken aan de woestijntocht van Elia. Elia ontving eten en drinken van een engel om zijn tocht te volbrengen.
De verzen 14 en 15 vormen zowel een vooruitblik op als een samenvatting van Jezus’ optreden in Galilea. Nadat Johannes gevangen genomen is, gaat Jezus terug naar de bewoonde wereld om de goede boodschap van God te verkondigen. Marcus geeft de inhoud daarvan kort weer met een citaat van Jezus. De tijd dat de profetische beloften werkelijkheid worden, is aangebroken. Het koninkrijk van God, dat wil zeggen het koningschap van God is aanstaande. Jezus vraagt aan mensen zich weer om te keren naar God en zijn goede boodschap te geloven. Beide werkwoorden hebben een relationele betekenis: door inkeer en berouw wordt de relatie met God hersteld. Betrokkenheid op en vertrouwen in Hem vormen voortaan de kern van waaruit men leeft.
Focus
Het eerste verbond in de bijbel is een universeel verbond van God met de aarde. De hele schepping deelt in die verbondenheid met God. Noach was een rechtvaardig mens, hij wandelde met God. In moderne termen: hij onderhield een ‘duurzame’ relatie met Hem. Daardoor kon hij zelfs het lot van de aarde ten goede keren. Zijn echte nakomelingen leven eveneens vanuit een bestendige verbintenis met God en de schepping. Zij laten zich op hun levensweg leiden door Gods aanwijzingen in Tora (psalm) en Evangelie (Marcus).
Suggestie: woestijn vol verleidingen
In de liturgische ruimte kan een woestijn nagemaakt worden. Vooral kinderen maar ook volwassenen mogen zand meebrengen naar de viering en uitstrooien. Verleidingen mogen in de woestijn neergezet worden. Een verleiding op een strook karton schrijven, op een stokje bevestigen en neerzetten in de woestijn. Gaandeweg de veertigdagentijd kan de zandwoestijn omgetoverd worden in een bloeiende tuin, een paastuin.
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
