In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering – tijdens de lockdown op afstand te volgen op televisie en internet – van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Paaswake
Opgewekt tot leven
Dit is de ‘nacht der nachten’, de ‘wake van alle waken’. Wat duisternis betekent, hebben we het afgelopen jaar ervaren met de pandemie die ons bestaan op z’n kop heeft gezet. Deze nacht van Pasen mogen we niet los zien van wat mondiaal mensen pijn heeft gedaan, ontredderd heeft, en toch ook weer mensen uit alle vertwijfeling heeft doen opstaan tot LEVEN.
Wie duisternis ervaart, verlangt naar licht. De uitroep in deze nacht ‘Christus het Licht!’ krijgt een bijzonder impact. God zij dank dat Licht doorbreekt in onze duisternis opdat niet alleen Jezus de Christus is opgewekt uit de doden, maar dat Hij ons voorgaat in de opstanding van ieder die Hem volgt.
Exegetische notities Evangelie
Marcus 16,1-8
In het – korte – verhaal van Marcus over Jezus’ opstanding voelen we meer dan bij de andere evangelisten de verbazing en verbijstering die de drie vrouwen hebben beleefd op de Paasmorgen. Zij gaan in alle vroegte op weg naar het graf om daar Jezus’ lichaam te verzorgen. Deze drie vrouwen, aanwezig bij zijn sterven (Marcus 15,40-41) en graflegging (Marcus 15,47), blijven Jezus ook na zijn dood trouw. Zij gaan zalven, zoals ook de naamloze vrouw in Marcus 14,3-9 Jezus had gezalfd met het oog op zijn begrafenis (het woord ‘zalven’ wordt gebruikt in 14,8).
De drie vrouwen stellen zich de vraag wie de – buitengewoon grote (vers 4) – steen van het graf zou wegrollen. Voor hen is Jezus’ aardse weg afgelopen. Zij houden geen rekening met iets anders, ondanks dat Jezus bij de drie aankondigingen van zijn lijden (Marcus 8,31; 9,31 en 10,34) steeds had gesproken over zijn opstanding na drie dagen. Tegen zijn leerlingen had Jezus gezegd dat hij hen na zijn opstanding voor zou gaan naar Galilea (Marcus 14,28). Men had die woorden niet opgepakt. Dan moet de aanblik van de weggerolde steen onthutsend zijn geweest.
Zij durven toch het geopende graf in. Daar ontmoeten zij een jongeman in witte kleding. Ook dat is onverwacht. Dat de vrouwen hevig schrikken is begrijpelijk. Deze jongeman is de verteller van Jezus’ nieuwe leven, maar eerst stelt hij de vrouwen gerust: ‘Schrik niet!’ Dan kan hij de vrouwen vertellen over Jezus’ opstanding. Hij wijst de vrouwen op de lege plaats in het graf. En hij herhaalt Jezus’ uitspraak dat Hij zijn volgelingen voor zal gaan naar Galilea. Daar zullen zij elkaar zien. Dat moeten de vrouwen aan de discipelen gaan zeggen. Petrus wordt hier met name genoemd. Was hij niet de man van de verloochening (Marcus 14,66-72)? Jezus blijft hem desondanks trouw.
Jezus staat op op de eerste dag van de nieuwe week (vers 2). Hier horen we een verbinding met de eerste scheppingsdag in Genesis 1,3-5. Pasen is een achtste scheppingsdag. Zoals de wereld op de eerste scheppingsdag voorgoed veranderde, verandert hij ook op deze dag. Dat moet je verteld worden. Dat moet je leren zien. Het wit van de kleding wijst op een nieuw begin.
Van dat gaan vertellen aan de leerlingen komt niets terecht. De vrouwen vluchten weg van het graf. Twee keer wordt in vers 8 over hun angst gesproken. Ze zijn zichzelf niet. Het is mogelijk dat hiermee het evangelie van Marcus werd afgesloten. Belangrijke handschriften van het Nieuwe Testament bevatten de passage Marcus 16,9-20 niet. Hoe dit ook mag zijn, het vervolg vertelt dat Jezus zelf de stilte doorbreekt. Dan komt de Paasboodschap wel verder.
Focus
Vele teksten voor deze Paaswake zijn liederen. Zingend uiten mensen er hun verwondering over dat God zijn schepping telkens weer helen wil en mensen wil bevrijden uit de greep van het kwaad en de dood. We mogen dus in de rauwe wereld van nu tegen het duister in zingen van opstanding, leven, hoop.
Jezus sprak herhaaldelijk over zijn opstanding. Zo moet ook ons die boodschap steeds weer verteld worden. Daarmee kan ons een ander zicht op de werkelijkheid aangereikt worden. Gods nieuwe toekomst is begonnen! Laten we dan, zoals Jesaja 12,3 ons voorzingt, met vreugde putten uit de bronnen van Gods heil. Een bron brengt water uit de diepte aan de oppervlakte en blijft stromen. Evenzo komt ongedachte redding van God naar boven. Ook dat is onuitputtelijk. Met vreugde mogen we telkens weer belijden dat God sterker is dan de machten van kwaad en dood.
Suggestie: Paas-proclamatie
In de voorbereiding op de viering kan een Paas-proclamatie geschreven worden: een tekst waarin we uitspreken wat we hopen, waar we naar verlangen, wat het licht van Pasen ons kan brengen. Schrijf of print deze Paas-proclamatie op een groot veel papier (zo mogelijk met mooie versiering) en lees deze voor tijdens de verkondiging. Daarna kan de Paas-proclamatie bij de Paaskaars geplaatst worden en eventueel op een A4 aan mensen meegegeven worden. De paas-proclamatie is een soort ‘mission statement’ van de parochie of de gemeenschap, een programma van hoop.
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
