In onze rubriek ‘Vers voor de Zondag’ blikken we vooruit op de eucharistieviering – tijdens de lockdown op afstand te volgen op televisie en internet – van aanstaande zondag (of feestdag): wat vertelt het Evangelie ons? Om wat voor thema draait deze viering? Wat zou je kunnen doen om dit te onderstrepen?
Zesde zondag van Pasen
Moederdag
In de liefde blijven
De paastijd is al over de helft. We zijn meegenomen in vele aspecten van het paasmysterie. Hoe meer beelden we ook aandragen, uiteindelijk gaat het om het innerlijk van de mens. Hoe heeft Gods goede Geest bezit van ons genomen? Hoe zijn we ingeleid in die stroom van liefde die in God – Vader-Zoon-Geest – steeds gaande is? Hoe leven wij vanuit Gods Geest? En hoe bidden we eigenlijk?
Jezus gaat ons op deze dag voor. Hij bidt tot God, zijn Vader, en is betrokken op ons. Staan wij open voor zijn verlangen? En doen we dan ook zijn wil?
Exegetische notities Evangelie
Johannes 15,9-17
De evangelielezing sluit aan bij Jezus’ beeldspraak van de ware wijnstok die aan het begin van dit hoofdstuk 15 uit het evangelie volgens Johannes wordt geïntroduceerd. De allegorie van de wijnstok en zijn ranken maakt de noodzakelijkheid van een innige levensgemeenschap met Jezus duidelijk. De grondslag van deze gemeenschap is de liefde. Geen groter liefde kan iemand hebben dan deze, dat hij zijn leven geeft voor zijn vrienden. De dood van Jezus is de hoeksteen van de gemeenschap. De liefde van Jezus tot het einde toe verplicht de mensen in de gemeenschap tot eeuwige trouw. Het frequente gebruik van het Griekse werkwoord menein – een werkwoord dat Johannes graag gebruikt – onderstreept deze gedachte. Het betekent zowel ‘blijven’ als ‘wonen’. Johannes zet dit werkwoord in een vorm die het gaan doen van het (ver)blijven uitdrukt. Dit ‘blijven’ verzekert de eenheid onder de mensen.
De beelden waarin dit wordt uitgedrukt, sluiten aan bij de ons tamelijk onbekende Hellenistische hofcultuur. De koning bepaalt de gang van zaken in het koninklijk huis. Er zijn slaven die niet op de hoogte zijn van wat hun koning doet. Daarnaast is er de koningszoon die vrienden heeft uitgezocht en deze vrienden introduceert in het huis van zijn vader. Hij laat hun alles weten wat hij van zijn vader weet. Hij draagt zijn vrienden op vruchten voort te brengen. Hier sluit de tekst aan bij de allegorie van de wijnstok. Hij houdt van hen, als ze bereid zijn te doen wat hij van hen vraagt. Dit moet mogelijk zijn, want hij gaat met hen een liefdesverbond aan op leven en dood. Onder vrienden is alles gemeenschappelijk en de vriendschap zelf is het hoogste goed. Deze beeldtaal is aan alle kanten raak: Jezus als de koningszoon die zijn leven geeft voor zijn vrienden en nu aan zijn vrienden voorhoudt dat ze elkaar moeten liefhebben. Dat Hij zijn leven geeft voor zijn vrienden is te beschouwen als teken van liefde voor hen. Het is een geliefkoosde gedachte in de oudheid rondom het thema vriendschap. Het is zowel letterlijk (sterven) als figuurlijk (je totaal inzetten) te interpreteren. In onze tijd zouden wij misschien eerder kiezen voor een benadering van fundamentele vriendschap vanuit de ouder – kind relatie als belangeloze liefde.
Door zijn totale openheid voor zijn Levensgrond, voor de Liefde, voor God, weet Jezus zich gezonden door een Liefde die hem ten volle vertrouwt en hem dus ook alles toevertrouwt: plannen om de wereld te redden, vrienden in het volbrengen van die taak. Die onvoorwaardelijke Liefde maakt dat Jezus zich op een unieke wijze geborgen en bevestigd voelt. In Hem blijkt die liefde een bron van vreugde te zijn. Zo wordt de hele toespraak van Jezus een verblijdende en vreugde brengende rede. Het is paradoxaal dat de liefde als een gebod wordt opgelegd. Dat lijkt dwingend, maar in het licht van Jezus’ uitspraak dat mijn vreugde in u moge zijn is zo’n gebod makkelijk te aanvaarden.
Focus
In een sombere bui zou je kunnen constateren dat onze wereld een steeds grotere puinhoop lijkt te worden. Onze cultuur buit de liefde in allerlei vormen uit, maar gelooft er zelf blijkbaar niet meer in. Haaks hierop staan de lezingen van deze zondag. Liefde is een verzamelwoord voor vele vormen van liefde. Het varieert van platonische vriendschap, onvoorwaardelijk gunnend, tot erotiek. Het realiseren van onderlinge liefde lijkt vaak een onmogelijke opgave. Is dit eigen aan het menselijk tekort? Een oproep om in de liefde te blijven, is – zeker in het licht van de geschiedenis van de mens – misschien wel de meest noodzakelijk oproep die gedaan moet worden.
Suggestie: met kinderen
Natuurlijk is het om als er jonge kinderen zijn ook iets met Moederdag te doen. Laat ze tijdens een kindernevendienst een tekening maken / een hart knutselen voor hun moeder , of iets kort vertellen over hun moeder.
Maar met de kinderen is het ook heel mooi om breder te kijken naar ‘Leven in liefde’: van wie houden zij en wie houdt van hen? Wat heeft die liefde met Jezus te maken, of met God, volgens de kinderen? Hier kunnen verrassende antwoorden op komen.
Deze teksten en suggestie zijn genomen uit de ‘Handreikingen voor liturgie voor de zon- en feestdagen’ van Berne Media. In deze uitgave staan exegetische notities voor elke lezing en antwoordpsalm, een ‘kapstok’ voor de verkondiging, misteksten, voorbeden en diverse andere suggesties voor vieringen met gewijde of niet-gewijde voorganger. Voor meer informatie over de uitgave en een abonnement, zie de website van Berne Media.
