Roel van Gestel, directeur Berne Media (1967)
Anton de Wit, hoofdredacteur Katholiek Nieuwsblad (1979)
Waar liggen je wortels en welke rol speelde het geloof daarin?
Roel:
Ik ben geboren in Tilburg en woon nu in Dongen. Mijn ouders komen beide uit een grote katholieke families en voor hen heeft het geloof een grote rol gespeeld in hun leven. Ik ben katholiek opgevoed. Na mijn vormsel ben ik wat afgedreven. Ik vind het nog altijd lastig om dat specifieke katholieke te onderscheiden. Voor mij zijn veel dingen die mensen katholiek noemen meer universele waarden. Dingen waar je ook op komt als je kritisch bent en je gezonde verstand gebruiken. Voor mij is het niet meer dan logisch dat je voor een ander zorgt, dat je een goed mens probeert te zijn.
Anton:
Ik ben geboren en getogen in Brabant, in Bergen op Zoom. Ook mijn ouders komen uit grote katholieke gezinnen. Wij waren zelf ook een katholiek gezin, een soort van gewoontekatholiek. Het hoorde er een beetje bij. We gingen naar de kerk, mijn vader was bij het kerkkoor en ik ben lang misdienaar geweest, en dat deed ik graag. Ik heb een warme katholieke opvoeding gehad en heb dat als mooi en waardevol ervaren. In mijn puberteit heb ik mij toch hard afgezet tegen dat geloof. Maar tijdens mijn studie journalistiek merkte ik dat het katholicisme me niet losliet. Ik was bijvoorbeeld eindredacteur voor de toenmalige Radboudstichting en kwam daardoor vaak in kloosters. De sfeer van het klooster deed me veel meer dan ik verwacht had. Ook raakte ik steeds meer onder de indruk van de intellectuele en spirituele traditie van het christendom. Ik koos ervoor weer terug naar de kerk gegaan en heb me sindsdien ook echt gecommitteerd.
Wat zijn de kenmerken van jullie organisaties?
Roel:
Dat is een zoektocht. Want wat maakt een katholieke uitgeverij nou zo specifiek en wat betekent dat voor de bedrijfsvoering? Hoe kun je invulling geven aan je kleur en je doelgroep goed in beeld houden? Waar heeft je doelgroep behoefte aan en hoe kun je hen daar verder in brengen? Ik vind het belangrijk dat ik onze klanten vraag naar hoe zij Berne Media beschrijven en hoe kunnen wij daar als uitgeverij bij kunnen aansluiten.
Berne heeft verschillende doelgroepen. Aan de kant van de misboekjes blijven we dicht bij wat hoort en moet. Binnen die regels willen we de voorgangers en de pastores ook inspiratie blijven bieden, maar dat is een stevige zoektocht want de groep is moeilijk te bereiken.
Daarnaast is Berne ook een uitgever van boeken. Daar hebben we heel veel vrijheid. Dat betekent ook dat er geen duidelijke signatuur of kenmerk is. We drijven op aanbod, ik zou liever zien dat we inspelen op de behoefte van de markt en daarvoor een uitgeefbeleid afspreken. Veel meer zelf gaan bepalen wat je uit zou willen uitgeven en welke auteurs je daarvoor zou kunnen vragen.
Anton:
Dat lastig kunnen vangen van de kenmerken herken ik. Eigenlijk denk ik dat een van die specifieke dingen historisch gezien nou net is dat het katholicisme universeel is en dus niet specifiek. Dat maakt het lastig om kenmerken van zowel de katholiek als van het Katholiek Nieuwsblad te vangen. We merken al in ons kleine publiek dat de meningen enorm uiteenlopen. We zijn niet sterk vanuit een eenduidige identiteit gedreven, zeker als je het vergelijkt met andere denominaties zoals de gereformeerde traditie.
We hebben te maken met wat ik weleens ‘kameleonkatholicisme’ genoemd heb. Veel katholieken in Nederland verschillen in niks van de gemiddelde seculiere Nederlander qua opvattingen en levenshouding. Daar ligt echt wel een uitdaging voor onze organisaties die zoeken naar het onderscheidend katholieke aspect. Wat maakt je katholiek? Dat is niet makkelijk.
We beseffen dat we het niet iedereen naar de zin kunnen maken, er zullen altijd mensen zijn die zich niet erkennen in een artikel. We hebben er wel bewust voor gekozen om een platform te bieden aan katholieke geluiden van alle signaturen. We zijn er niet om een klein groepje binnen de katholieke gemeenschap te bedienen, we willen een podium zijn voor alle verschillende katholieke geluiden. Ons weekblad is een platform voor en door katholieken.
Wij zoeken naar een basale kwaliteit. Het markt gedreven denken werkt niet bij ons omdat we primair missie gedreven zijn. We zoeken naar waarachtigheid, inhoudelijke gedegenheid, iets wat je in andere kranten niet leest. Een beetje de niche opzoeken. Onze correspondent in het Midden-Oosten bijvoorbeeld zal zijn artikel niet beginnen bij de actualiteit, maar juist met de historische achtergrond van die actualiteit. Wij willen de waan van de dag wat relativeren door die te toetsen aan ‘onze maat der eeuwen’, om met Anton van Duinkerken te spreken.
Welke katholieke waarden staan voor jullie centraal in werk en leven?
Anton:
Subsidiariteit. Verantwoordelijkheid op dat niveau leggen waar het hoort te liggen. Dat wordt vaak in een politieke context gebruikt, maar het is volgens mij ook een dieper geestelijk principe waar we in deze tijd veel nood aan hebben. We zijn heel erg geneigd naar een bestuurslaag of een autoriteit boven ons te kijken. Om daar enerzijds onze verwachtingen neer te leggen en anderzijds onze onvrede over te uiten. Een van de krachtige maar ook de moeilijke dingen van het katholiek sociaal denken is om zelf de verantwoordelijkheid op je te nemen en te doen wat je kunt doen.
Roel:
Voor mij is dat vooral de zorg voor elkaar, barmhartigheid, solidair zijn met elkaar. We kunnen niet alles zelf, we hebben elkaar nodig. Daar kun je op grote en kleine schaal invulling aan geven. Die invulling ligt voor mij ook in de praktijk, concrete hulp bieden en er zijn voor mensen die dat nodig hebben.
Hoe kijken jullie naar de toekomst?
Anton:
In VKMO-verband vind ik het belangrijk dat we heel veel samendoen, echt concrete samenwerking opzoeken. Kijken waar we iets voor elkaar kunnen betekenen. We zijn geen zuil meer, we moeten samenwerken.
Roel sluit zich hierbij aan. Het zou zo mooi zijn als we het verschil kunnen maken als katholieke organisaties. Dat gaat niet meer vanzelf en zeker niet alleen, er is lef nodig om de gebaande paden te verlaten en te zorgen dat we door samen te werken toekomstbestendiger worden.
