Op Facebook verscheen het bericht over Lisa Montgomery (52) die in de laatste dagen van Trumps presidentschap werd terechtgesteld. Ze was veroordeeld voor de moord op Bobbie Jo Stinnett (23), in december 2004 in Missouri. Stinnett was hoogzwanger en Montgomery sneed na de moord haar buik open om haar ongeboren kind eruit te halen. Dat overleefde het en Montgomery deed alsof het haar kind was. Ziek of niet ziek…
door Gied ten Berge
Het hoogste hof veegde eerdere uitspraken over de psychische gesteldheid van de moordenares aan de kant. Het liet Trump koud. Hij is een voorstander van de doodstraf.
‘Hitler liet ook op het eind de executies nog even opvoeren,’ reageerde ik boos. Ik werd daarop tegengesproken: ‘Trump kun je niet vergelijken met Hitler, Stalin of Mao Tze Dong.’ Strekking van de argumentatie: die massamoordenaars waren te uniek. Dit was ‘onbeschaafd’.
Daar heb ik even over moeten nadenken, want wat is ‘uniek’ in de geschiedenis en wat noemen we ‘onbeschaafd’?
Mijn reactie was: je kunt Baudet en Wilders natuurlijk ook niet zomaar vergelijken met Nederlandse fascisten als Anton Mussert, Arnold Meijer, Wouter Lutkie (priester en Mussolini adept) en Jan Baars. Ik denk dat de geschiedenis van de jaren ’30 die deze lieden ‘voortbracht’ ons wel verplicht deze vergelijkingen, met natuurlijk inachtneming van de contextuele en persoonlijke verschillen, toch maar te maken. De geschiedenis blijkt namelijk altijd weer een sedimentair verschijnsel te zijn, met andere woorden, ze is ‘gelaagd’ en niemand kan zich helemaal losmaken uit die gelaagdheid. De geschiedenis herhaalt zich nooit als ‘kopie’ van wat eerder gebeurd is, maar er zijn wel patronen en persoonlijkheden aan te wijzen die ons kritisch in het oog vallen, als we die geschiedenis tenminste maar goed kennen. Daar valt van te leren.
De socioloog Theodor Adorno heeft daarom in de jaren ’60 het analytische instrument van de ‘F-schaal’ (Fascistoïde-schaal) ontwikkeld om er de typische autoritaire persoonlijkheid mee te kunnen diagnosticeren. Aan de hand van die schaal kun je bij Trump concluderen, dat de combinatie van een sterk veruiterlijkt ‘über-ich’ met daaronder zijn zwakke ‘ich’ (dat permanent moet worden toegejuicht) en een grove ‘es’ (dat zich eenzijdig laat leiden door het lustprincipe), maakt dat hij met een onderontwikkeld geweten door het leven gaat. Dat deelt hij met andere autoritaire leiders die hun narcisme, zelfvoldaanheid en gewetenloosheid voortdurend nodig hebben om zichzelf te kunnen handhaven.
Verschrikkelijk als de wegen van zo’n zwaar zieke vrouw en een gestoorde president en zijn rechters elkaar fataal kruisen. Goed dat onze kerk (die zulke types helaas ook heeft voortgebracht) de doodstraf heeft afgezworen, ook om politici en rechters tegen zichzelf te beschermen.
Dr. Gied ten Berge is socioloog en theoloog
